Louise liep afgelopen zomer en herfst stage bij ons content team. We noemen hen ook wel onze ‘lespakketmakers’. In het kader van Louise’s opleiding deed zij onderzoek naar gebruiksvriendelijke en veelzijdige evaluatiemethodes voor onder andere het vak actief burgerschap/mens & samenleving. In dit interview zet ze haar onderzoek uiteen.
Welke opleiding volg je momenteel?
Ik zit nu in mijn laatste jaar pedagogische wetenschappen aan de UGent en heb de afstudeerrichting pedagogiek en onderwijskunde gekozen. De opleiding is niet zo bekend als bijvoorbeeld psychologie waarmee we onze faculteit delen, maar zeker niet minder interessant! Zo zien wij nu van alles over het opleiden van mensen van de voorschoolse voorzieningen tot aan het volwassenenonderwijs. Het gaat dus zowel over de pedagogiek van de opvoeding als het idealiseren van onderwijskundige contexten. We leren bij over zeer veel onderwerpen, maar toch kan er steeds een lijn getrokken worden doorheen de verschillende vakken.
Waarom koos je vanuit je opleiding om stage te lopen bij FTRPRF?
We kregen veel vrijheid wat onze stageplaats betrof. We mochten kiezen uit een lijst stagevoorstellen die door bedrijven, organisaties, … werden ingestuurd naar de universiteit of zelf op zoek gaan naar een stageplaats. Ik zocht een stage waar ik een uitgebreid onderzoek kon en mocht voeren. Het is namelijk verplicht vanuit de universiteit dat minstens 50% van mijn stagetijd aan onderzoek moest worden besteed. Ik vond het daarom zeer tof dat FTRPRF een ontwerponderzoek over hun lesmateriaal voorstelde. Dat onderzoek zou mij heel erg helpen in mijn studie en ik zou tegelijk een echte bijdrage mogen leveren aan de lespraktijk van leerkrachten. Ideaal!
Vanuit welk probleem is je onderzoek gestart?
Het probleem dat FTRPRF me voorschotelde was dat de eindtermen gekoppeld aan de sleutelcompetentie burgerschap moeilijk te evalueren zijn. Dat komt ook heel duidelijk in ander onderzoek terug. De moeilijkheid bevindt zich ook op verschillende niveaus:
Ten eerste is burgerschap een competentie die veel verder reikt dan de schoolbanken. Toch gaat de evaluatie enkel over wat er zich op school afspeelt. Ten tweede kan burgerschap niet als één vaardigheid gezien worden, maar is het een verzamelterm voor vele verschillende vaardigheden. Dit maakt dat de evaluatie voldoende overkoepelend moet zijn. Ten slotte is het voor burgerschap veel moeilijker een algemene norm op te stellen dan voor bijvoorbeeld wiskunde. Het is niet altijd zo dat iets juist of fout is zoals bij rekensommen, het is veel complexer dan dat. Daarom is het soms een beetje ‘natte vinger werk’ om hier een score aan te geven.
Bepaalde van deze moeilijkheden zijn eigen aan het vakgebied en zijn onveranderbaar, maar er zijn wel enkele zaken waarop ingezet kan worden om de evaluatie te vergemakkelijken.
Je stelt evalueren aan de hand van rubrics voor als oplossing voor dit probleem. Wat is een rubric en hoe zou je die hier precies toepassen?
Een rubric is een evaluatie en feedback tool. Een rubric wordt altijd opgesteld in een tabel met horizontaal de verschillende deelvaardigheden en verticaal de verschillende niveaus die per deelvaardigheid behaald kunnen worden. Bij een rubric wordt altijd zeer duidelijk weergegeven wat een leerling moet kunnen om voor een bepaalde deelvaardigheid een bepaald niveau te bereiken. Door dit vanaf het begin van een opdracht of taak aan de leerlingen mee te geven is het heel duidelijk waaraan het eindproduct moet voldoen. Na de evaluatie kunnen leerlingen ook makkelijk zien waar ze de volgende keer meer op moeten letten. Wanneer ze bijvoorbeeld niet het gevorderde niveau behaald hebben, kunnen ze in de rubric zien wat er nog net anders moet om een niveau te stijgen.
Daarnaast kan een rubric zowel met als zonder punten gebruikt worden. Leerlingen kunnen als evaluatie enkel het niveau dat ze per deelvaardigheid behaald hebben meekrijgen. Of er kunnen punten aan de verschillende niveaus vastgehangen worden en op basis daarvan kan een product een score krijgen.
Het gebruik van rubrics kan helpen om de evaluatie van burgerschapscompetenties transparanter en objectiever te laten verlopen. Door de afgebakende criteria per niveau en per deelvaardigheid is het zowel voor leerlingen heel duidelijk wat van hen verwacht wordt als voor leerkrachten welke evaluatie ze wanneer moeten geven. Op die manier zou het geen verschil mogen maken of een presentatie, werkstuk, … wordt geëvalueerd; de quotering zou hetzelfde moeten verlopen.
Je dient ook een ontwikkelingslijn aan als oplossing voor de evaluatie van de attitudinale eindtermen: Wat houdt dat in?
De attitudinale eindtermen zijn naar mijn gevoel niet erg concreet. Ze zijn eerder vaag geformuleerd en als leerkracht heb je enkel de verplichting ze na te streven. Om deze twee redenen hebben we besloten hiervoor niet met rubrics te werken. Het is zeer moeilijk om de vage eindtermen onder te verdelen in objectief af te bakenen deelniveaus en het zou voor leerkrachten te veel tijd innemen om een rubric in te vullen voor een eindterm die enkel nagestreefd moet worden.
Na wat ‘out of the box’ denken zijn we tot het idee van de ontwikkelingslijn gekomen. Het is te vergelijken met een observatie-instrument zoals bijvoorbeeld SAM, maar zonder het uitschrijven van de observaties. Het is de bedoeling dat de leerkracht in de klas observeert en op basis daarvan de leerling positioneert op een lijn met als criteria: ‘voldoet niet aan de attitude’ en ‘voldoet volledig aan de attitude’. Daarbij dient wel een woordje feedback van de leerkracht gegeven te worden. Welke meerwaarde denk je dat jouw onderzoek biedt aan de leerkrachten van vandaag?
Ik denk dat de meeste leerkrachten al overtuigd zijn van het nut en de handigheid van rubrics, maar dat al het extra werk dat erbij komt kijken een groot struikelblok is. Ik geloof dat ik met het product dat ik aflever, namelijk kant-en-klare rubrics bij taken en opdrachten, al een groot deel van het werk voor de leerkrachten wegneem. Het zal nog steeds meer tijd innemen dan gewoon punten geven, maar het meeste voorbereidend werk is al gedaan. Daarnaast is er nog steeds veel flexibiliteit mogelijk: Vind jij als leerkracht de rubric toch niet zo passend? Dan kan je nog kiezen voor een andere evaluatievorm of toch zelf een rubric opstellen.
Wat ga je doen zodra je bent afgestudeerd?
Ik wil na mijn afstuderen nog een beetje bijstuderen. Ik zou graag de educatieve master volgen zodat ik ook als leerkracht opgeleid wordt en eventueel aan de slag kan. Verder laat ik nog alle opties open. Ik heb heel veel en heel brede interesses dus ik wil zeker nog niets uitsluiten.
